Ragam “Angko Ampek” di Minangkabau: Apo Makna nyo?

Tukang Tulih: Irwan Malin Basa (Dosen UIN Batusangkar dan TACB di Kab. Tanah Datar)

Banyak kito mandanga ango ampek di kehidupan masyarakat Minangkabau. Antah apo pulo sababnyo angko ampek tu acok disabuik, indak pulo basuo dasar nyo nan kuat. Kito hanyo mawarisi sajo. Nan jaleh, ado babarapo nan disabuik atau digambarkan jo angko ampek tu.

Dalam tulisan kiniko, tukang tulih taragak manjalehan babarapo sajo pemakaian angko ampek nan ado. Kok kurang mintak ditukuak, kok senteang mintak dibilai dek kito basamo .

Partamo, adaik nan ampek. Manonyo adaik nan ampek: adaik nan sabana adaik, adaik nan diadaikkan, adaik nan taradaik, adaik istiadaik.

Kaduo, urang ampek jinih yaitu: panghulu, Manti, Dubalang, Malin. Adopulo urang jinih nan ampek yaitu: Imam, Katik, Bilal, Qadi.

Katigo, Niniak Mamak ampek paruik. Duo di suok, duo di kida. Aratinyo niniak mamak pucuak, atau gadang di sukunyo, dibantu pulo dek ampek urang niniak mamak lai untuak manoloang karajonyo.

Kaampek, nagari baampek koto. Aratinyo untuak managak an satu nagari, harus ado koto (jorong) paliang kurang ampek. Kalau kini lah dibueknyo paraturan dek pamarintah kalau nagari tu paliang kurang buliah ado duo jorong sajo. Antah apo pulo dasarnyo dek pamarintah, indak pulo jaleh.

Kalimo, kalau bacaruik dibaco Pulo ampek. Aratinyo, ampek itu kiasan untuak manyabuik an namo kelamin padusi. Iko adolah kato kato penghinaan nan acok disabuik kok lah tasingguang bana.

Kaanam, tawa nan ampek. Aratinyo ado ampek macam tumbuhan nan diyakini sebagai “panawa biso” atau tangka cilako di Minangkabau. Tawa nan ampek tu adolah: sitawa, sidingin, sikumpai, cikarau.

Katujuah, langkah ampek. Dalam silek ado nan disabuik langkah ampek. Langkah kasuok, langkah kakida, langkah kamuko, langkah Kabalakang.

Baca Juga :  Ragam dan Makna Suntiang yang Ada di Minangkabau

Banyak lai nan mamakai angko ampek dalam kebudayaan Minangkabau. Tapi nan manjadi pertanyaan dek ambo, atau dek kito basamo, baa kok mesti ampek? Apo bana makna semantik dari angko ampek tu bagi urang Minang?

Tantu paralu kito kaji pulo. Tujuannyo bia anak cucu kito bisa pulo mangarati makna nan tasuruak dibaliak angko ampek tu.

Bersambung…..

Print Friendly, PDF & Email